ITV KAYAK

“Kortom, we doen gewoon lekker wat we zelf leuk vinden en gaan de uitdaging aan. We vragen vooral een ‘open mind’ van onze fans.”

Op 7 mei 2021 verschijnt het 18de album van de Nederlandse band Kayak op CD en coloured vinyl (2LP). Met ‘Out Of This World’ levert bandleider/keyboardist Ton Scherpenzeel weeral een ijzersterke prestatie af. Vijftien (15) nieuwe (en excellente) songs die variëren van rock over ballads tot pop en een streep prog. Het gehalte van een rockopera zonder de specifieke verhaallijn. Muzikaal rijkelijk gelaagd én vocaal boeiend gezongen, alles ontsproten uit het brein van Ton Scherpenzeel. Tijd om hem aan de tand te voelen over verleden, heden en toekomst.

Luister ondertussen alvast naar de bijgevoegde teaser en surf eens naar hun website. You won’t be disappointed!

Photo credit: Stefan Meekers

Photo credit: Stefan Meekers

Hallo Ton.

Twee jaren geleden stond de wereld voor jou even stil. Gezondheid is het hoogste goed. Heeft je dat doen nadenken over het mooie verleden? En over de moeilijke momenten in je carrière, de ups en downs die er vermoedelijk ook wel waren?

Ik word uit hoofde van mijn rol binnen Kayak voortdurend geconfronteerd met het verleden, zeker wanneer het weer interview-tijd is zoals nu bij de release van een nieuw album. Daar had ik geen hartaanval voor nodig. Maar dat is prima, het hoort erbij. Alle ups en downs hebben de band en mij gevormd tot wat we nu zijn. Hoewel ik een paar downs toch liever had overgeslagen, natuurlijk. Hooguit heeft mijn hartaanval het gevoel, dat ik al had over de vergankelijkheid van het bestaan en hoe het in een klap voorbij kan zijn, versterkt. En vooral om de nog resterende tijd zo nuttig mogelijk te besteden. Het leven wordt al te veel bepaald door wat in mijn bijzaken zijn.

Sporadisch speelde je keyboards bij de Britse band Camel. Een beetje in de voetsporen van de legendarische Peter Bardens. Was het gewoon een freelance opdracht of had je grotere verwachtingen binnen Camel?

Ik had geen verwachtingen over mijn rol binnen Camel. Ik vond het al een eer en een avontuur om in die band met een van de beste gitaristen ter wereld te spelen, en te merken dat we stilistisch goed bij elkaar pasten. En voor wat betreft mijn inbreng in de band, het was zelfs wel prettig dat ik niet overal voor verantwoordelijk was zoals altijd bij Kayak. Wat dat betreft is de positie van Andy wel te vergelijken met die van mij in mijn eigen band. Het enige overgebleven oerlid, met een enorm verleden, en allerlei bezettingswisselingen. Dan kan je niet ineens verwachten dat je gelijkwaardig wordt in zo’n band. Ik heb geen moeite met een dienende rol, zolang de verhoudingen maar duidelijk zijn. Ik kon mijn muzikale bijdrage leveren, leuk op tournee gaan zonder risico te dragen en daar was ik content mee. Ik ben ook niet onmisbaar binnen Camel. Ik had wel graag meer met Andy samen gemaakt, geschreven, juist omdat we elkaar muzikaal versterken denk ik- maar op de een of andere manier is dat er nooit van gekomen, terwijl we dat allebei wel wilden.

Het album Starlight Dancer uit 1977 was onbetwistbaar een hoogtepunt voor Kayak. Toen ik die plaat na tig jaren terug beluisterde, viel mij op dat jullie muziek thuishoorde in het rijtje van 10cc en Jeff Lynne’s ELO. Klopt dat? Of waar situeerde jij Kayak toen?

10cc en ELO snap ik. Ik beschouw je vergelijkingen als een compliment, het zijn niet de minste namen. Wij waren echter vooral bezig met onze eigen ontwikkeling, en probeerden juist als onszelf te klinken. As er al een band rond die tijd invloed heeft gehad op ons was dat misschien wel Queen, bij wie we ooit nog eens in het voorprogramma stonden. Vooral luisterden we naar hoe producties klonken, de arrangementen enzovoort. Dat kun je hier en daar wel horen, denk ik.

Heb ik het verkeerd wanneer ik stel dat je toch een voorliefde hebt voor het theatrale?
Terwijl je bewegingsvrijheid achter de toetsen toch vrij beperkt is? Frustreert dat niet?

Geen voorliefde, maar ik verwerk het graag in bepaalde nummers. Ik heb buiten Kayak om heel veel voor theater producties geschreven in Nederland, en dat heeft ongetwijfeld bijgedragen tot die rock opera’s, en daar is bij Kayak af en toe ruimte voor. Het theatrale, het verhalende, vormt een verdieping, een aanvulling, van ons werk. En het hoort bij mijn vak als componist en schrijver, het is goed je daar zo veel mogelijk in te ontwikkelen. Daar heeft Kayak me de gelegenheid toe geboden.

Verder- en wellicht bedoel je dat- heb ik absoluut geen theatrale neigingen op het podium, integendeel zelfs zou ik zeggen. Dat zit ten eerste niet in mijn persoonlijkheid en ten tweede heb ik het druk genoeg met de juiste toetsen raken. Daar horen geen capriolen bij, in mijn geval.

Rick Wakeman omringde zich met de meest indrukwekkende apparatuur, Ray Manzarek moest tijdens een optreden toch altijd éénmaal zijn voet op het klavier gooien. Wil jij niet meer in spotlights staan?

Nee. Ik zou het zelfs ook best vinden om vanuit de kleedkamer mijn partijen te spelen, of vanuit huis, alleen dat stuit op praktische bezwaren. Ik maak als muzikant deel uit van het geheel en sta misschien zelfs wel het liefst op de achtergrond. Achter de schermen, dus als componist en schrijver daarentegen bepaal ik de koers. Maar niet om in de spotlight te staan.

In hoeverre is de progressieve muziekscène, van de jaren ’70 tot nu, veranderd vanuit jouw perspectief?

Ik hou me nauwelijks bezig met de huidige progscene. Ik luister wel eens wat maar ik raak gauw verveeld en kom tot de conclusie dat ik het vaak al eerder en beter heb gehoord. Wat wel indrukwekkend is natuurlijk zijn de producties en de technische skills van veel muzikanten. Hun verbluffende techniek. Daarmee vergeleken waren wij met Kayak in de jaren 70 bijna amateurs. Maar weet je, die techniek zegt me helemaal niks. Je wordt omver geblazen, je verbaast je erover, maar raakt het je? Mij niet. Het gaat mij om de inhoud, het persoonlijke verhaal in de muziek. Duizend noten per minuut zijn volstrekt betekenisloos tegenover die ene noot die je hart raakt. En dat mis ik vaak.

Het is wel zo dat er veel meer aanbod is dan vroeger. Er zijn zo veel progbandjes, ongelooflijk. Kan dat allemaal overleven? Ik denk het niet. Dat is toch werken voor een appel en een ei? Ik bedoel, wij worden er al niet echt rijk van, moeten al op elke cent letten om nog iets over te houden. Er zit kennelijk toch nog veel idealisme bij de beoefenaars van deze stijl, want iedereen begrijpt wel dat de kans dat je een zwembad overhoudt aan je muziek verwaarloosbaar klein is.

Tijden veranderen inderdaad snel, methodes eveneens. Vroeger kwamen gelijkgestemde muzikanten samen in een kelder of tuinhuis om een album in elkaar te knutselen. In dit hightech tijdperk gebeurt veel via digitale weg. Zit alles in jouw brein of is het een echt groepsgebeuren? Of vullen jullie elkaar aan van op afstand, ieder voor zijn partij? Hoe verloopt eigenlijk jullie werkproces als groep?

Alles zit in mijn brein, voor wat betreft Kayak. De huidige technologie maakt deze werkwijze mogelijk. En met Corona zelfs haast onvermijdelijk. Ik bedenk de liedjes, maak er demo’s van en stuur die op naar iedereen, met wat bijbehorende uitleg. Nu hebben wij dermate geweldige muzikanten in huis dat ze mijn demo’s honderd keer beter terugsturen met hun invulling en bewerking daarvan. Ik hoef niet over hun schouder mee te kijken terwijl ze wat bedenken, laat ze lekker hun gang gaan in hun eigen tijd, hun eigen tempo. Met de zang is het wat anders, dat moet echt 1 op 1 gebeuren en fysieke aanwezigheid. Het is ondoenlijk om die minutieuze details die soms een performance maken of breken, een adempje, een accent, of intonatie, via de mail of Zoom af te handelen.

Corona heeft deze werkwijze natuurlijk wel versterkt omdat het lastig was iets gezamenlijk te organiseren, maar zo werken we eigenlijk al 10, 15 jaar. Toch kun je horen dat we inmiddels aardig veel gespeeld en getourd hebben samen. Op de een of andere manier klinkt dat door in hoe het samenklinkt, ondanks dat het apart is opgenomen.

Om terug te komen op de zangpartijen. Wissels in de bezettingen zijn legio, veroorzaken problemen doch ook opportuniteiten. Max Werner en Edward Reekers waren indertijd de geknipte zangers . De huidige Bart Schwertmann klinkt zangtechnisch wat ruwer en ook veelzijdiger. Was dat een bewuste keuze?

Iedere zanger bij Kayak is een bewuste keus geweest, zo ook Bart. Maar je bent als je zoekt ook afhankelijk van wie of wat zich aandient. Dus het is echt zoeken tot je iemand tegenkomt waarvan je denkt: dit zou wel eens kunnen werken. Dan ga je dat uitproberen. Dat bleek bij Bart zo te zijn, maar we zochten niet specifiek naar een ‘Bart', als je begrijpt wat ik bedoel.

Het is ook een verdomd moeilijke en soms ondankbare taak om zanger te zijn in Kayak. Ten eerste heb je tig voorgangers, met wie je altijd vergeleken wordt. Fans hebben bepaalde verwachtingen, voorkeuren. Alle zangers binnen Kayak hebben hun eigen inbreng gehad door hun geluid, hun persoonlijkheid. Dat moet je niet na willen doen, want dat verlies je altijd. Het enige wat je kunt doen is mensen te overtuigen van jouw eigen persoonlijkheid binnen Kayak. Het is heel belangrijk dat nieuwe bandleden mijn onvoorwaardelijke steun krijgen. Ach, en na een tijdje verdien je vanzelf je eigen plek, zo gaat dat. Je hebt ook twee soorten fans: degenen die Kayak blijven volgen vanwege de muziek ongeacht wie er meespeelt, en anderen die alleen iets hebben met bepaalde personen binnen de band. Ik vind het allemaal prima, zolang ze maar niet allemaal tegelijk afhaken.

Vervolgens zijn de liedjes bepaald niet altijd even simpel. Vaak onverwachte sprongen in de melodie. Altijd veel tekst, veel te onthouden, en dan moet het ook nog eens klinken alsof ze het zelf bedacht hebben. Een aardige podiumpresentatie is ook nooit weg. Ga er maar aanstaan. Ik heb groot respect voor iemand die dat aandurft. Ik merk dat Bart met dit album alweer veel makkelijker oppikt wat ik bedoel, wat ik graag wil horen. We hebben weer een stap gemaakt, samen.

In 2017 verscheen het album ‘Seventeen’ . Voor mij en de lezers van Keys And Chords een klassieker in het progressieve genre. Bij de albumvoorstelling in de Muziekgieterij Maastricht kon mijn genot niet op bij het horen van ‘La Peregrina’. Een progsong van het zuiverste soort en heel imponerend! Wat heeft jou (en of de band?) geïnspireerd?

Bedoel je met betrekking tot dat nummer? Of in het algemeen? Dat laatste: ik wil graag iets maken wat er voorheen niet was. Iets creëren, een soort eigen universumpje waar mensen kunnen binnenkomen, rondkijken, luisteren en gevoelsmatig de verbinding maken met het oergevoel dat Kayak heet. Zolang ik dat privé-universumpje kan uitbreiden met nieuwe liedjes zal ik dat blijven doen. Voor wat betreft het nummer La Peregrina: het oorspronkelijke idee was om daar een rock opera van te maken. Maar ik ben er achter gekomen dat we een dergelijke tour de force misschien niet meer moeten doen, de laatste (Cleopatra) liep niet echt goed af en dat heeft wel zijn tol geëist bij me. Dus is het bij 12 minuten gebleven.

Op ‘Seventeen’ overheerst het symfonische rockgevoel met wat klassieke intermezzo’s (‘To an End’) en musical melodielijnen (’God On Your Side’). Klopt het dat opvolger ‘Out Of This World’, dat haar release kent op 7 mei, verder borduurt in die richting?

Ook. Er staat van alles op, het is misschien wel het meest veelzijdige album dat we ooit hebben gemaakt. Met zoveel talent in de band kan dat haast niet anders. Je moet ook niet 18 x hetzelfde album willen maken. Er staat prog rock op, ballads, klassieke epics, kleine liedjes, pop, bombast- ik houd ervan om te variëren. Het maakt wel dat we moeilijk te categoriseren zijn, en dat is commercieel gezien misschien niet zo handig. Is Kayak nou prog? Nou nee. Is het musical? Zeker niet. Hardrock? Ook niet. Kortom, we doen gewoon lekker wat we zelf leuk vinden en gaan de uitdaging aan. We vragen vooral een ‘open mind’ van onze fans.

Het nieuwe album ‘Out Of This World’ lijkt op het concept van een rockopera, met veel emoties in de vocals. Waarom heb je gekozen om met meerdere zangers te werken, en zelf ook een partij voor je rekening te nemen?

Er zit geen verhaallijn in, het is geen concept album. Het is een verzameling van 15 liedjes, de 15 beste liedjes uit de jaren 2018, 2019 en 2020. We hebben drie goede vocalisten in de band. Als je 70 minuten muziek hebt, is het logisch dat je af en toe varieert en kijkt of iemand anders misschien geschikter is voor een bepaald nummer. Bart is de leadvocalist, maar we geven elkaar wel de ruimte. Het liedje, de muziek, is de baas. Die bepaalt de route die we nemen tot het is gemixt.

Weet dat ik na het beluisteren van dit album danig onder de indruk was. En inderdaad, de eerste single ‘Mystery’ (met video) benadert de perfectie. Ik raad de lezer aan om zeker eens een kijkje te nemen op jullie website .
Leuk dat het dubbelalbum ook verschijnt in coloured vinyl. Is er een speciale reden om de vinylversie met beperkte oplage in een bloedrode kleur aan te bieden?

Dat soort marketing, daar bemoei ik me nauwelijks mee. We mochten kleuren uitzoeken van de platenmaatschappij en dat werd het. Er is ook nog ergens een gele oplage, kleurt leuk met het gele logo. Ach, paars, oranje, groen met stippeltjes: Het maakt me weinig uit, het gaat om de muziek.

‘Out Of The World’ als totaalproject is misschien wel jouw ultieme meesterwerk: boeiend, coherent en gevarieerd van begin tot einde. Hoe kijk je er zelf naar?

Dank je wel, dat is een enorm compliment, en ik hoop dat het algemene oordeel wordt. Ik wacht zelf even met oordelen over een nieuw album tot het is ingedaald, het is nog zo vers. Dat duurt een paar maanden. Een ‘meesterwerk’ ga ik zelf niet roepen, zeg. Er kan nog van alles beter. Maar uiteraard ben ik er trots op, en iedereen heeft een topprestatie geleverd. Ik ben een geluksvogel met zoveel talent te kunnen werken, geen concessies te hoeven doen en daar nog iets over te mogen vertellen.

Om af te ronden, Ton:
Hoe ziet de toekomst er uit? Zijn er nog andere projecten waaraan je (mee)werkt?

Ik werk momenteel aan een solo album (Velvet Armour) dat uitkomt in oktober. In de stijl van mijn vorige plaat The Lion’s Dream. Ook ben ik nog bezig met een nieuw liedjes album van Youp van ’t Hek, weer heel wat anders. Ik speel af en toe mee op andere projecten zoals afgelopen jaar met Samurai of Prog en The Guildmaster, dat soort dingen, via internet. Maar allemaal interessant en leuk om te kunnen doen, je leert ook weer andere muzikanten kennen die je horizon verbreden.

En wanneer kunnen we Kayak terug live aan het werk zien?

Voorlopig niet, helaas. Corona houdt ons nog steeds noodgedwongen aan de wal en er valt nog niks te organiseren zonder belachelijke risico’s te lopen. We hopen begin 2022.

De release van ‘Out Of The World’ is voorzien voor 7 mei. Kunnen we dit event via streaming volgen?

We doen geen streaming concerts of zo, als je dat bedoelt. Zonder de energie en interactie van publiek zo goed mogelijk je album proberen na te spelen vind ik maar een rare bedoening. Dan kun je wat mij betreft beter de CD opzetten. Als je bedoelt dat het album ook op streaming platforms uitkomt, uiteraard wel ja. Het verdient geen ene mallemoer, maar je ontkomt er niet aan.

Misschien later nog eens wat nummers in andere setting of zo, dat zou nog wat toevoegen. Maar momenteel beperken we ons tot de gebruikelijke promotie via interviews en soms een los radio of tv optreden van een paar liedjes in kleine bezetting.

Bedankt alvast om een tipje van de sluier te lichten en vooral voor het muzikale genot dat je met dit album hebt aangescherpt.

Graag gedaan!

INTERVIEW WITH...